Wspólna zabawa z dziećmi – jak wzmacnia więzi i rozwija zdolności społeczne?

Rodzinne aktywności podejmowane w domowym zaciszu mogą znacząco wpłynąć na jakość kontaktu między dorosłymi a dziećmi oraz wspomagać zdobywanie kompetencji społecznych. Gdy małe dziecko od najwcześniejszych lat doświadcza radosnych chwil spędzanych aktywnie z opiekunami, buduje w sobie trwałe poczucie bezpieczeństwa i silną więź z bliskimi. Dla malucha to jasny sygnał, że rodzice nie ograniczają się wyłącznie do zaspokajania codziennych potrzeb, ale interesują się jego światem i tym, co sprawia mu radość. Specjaliści zajmujący się edukacją przedszkolną oraz psychologią rozwoju zgodnie zaznaczają, że właśnie takie momenty zbliżają rodzinę i wspierają naturalny przepływ emocji. W jaki sposób domowa zabawa staje się motorem dla rozwoju dziecka?

Dlaczego wspólne chwile z maluchem są tak istotne?

Raporty opracowane przez Bank Światowy oraz OECD dowodzą, że dzieci, których rodzice regularnie uczestniczą w zabawach, osiągają lepsze rezultaty w nauce i szybciej odnajdują się w grupie. Długoterminowe badania pokazują wyraźny związek między życzliwością i ciepłem panującym w domu a zdolnością przedszkolaków do radzenia sobie w relacjach z rówieśnikami. Czas poświęcony dziecku okazuje się równie wartościowy dla dorosłych – dzięki niemu łatwiej zauważyć, co aktualnie fascynuje malucha i w jakim kierunku rozwijają się jego zainteresowania. Rodzic może z pełną świadomością wspierać dziecko w odkrywaniu uzdolnień, które wcześniej mogły pozostać niezauważone.

Wspólna zabawa zazwyczaj nie wymaga specjalnych przygotowań. Niewielkim wysiłkiem może zyskać wymiar edukacyjny, a przy okazji wzmacniać umiejętności społeczne oraz intelektualne. Tym, co ma największy wpływ na rozwój dziecka, okazuje się prawdziwe zaangażowanie rodzica. Nawet najbardziej efektowne pomoce edukacyjne nie dorównują szczerej rozmowie i serdecznej obecności. Gdy dorosły z uwagą podchodzi do potrzeb dziecka, z entuzjazmem włącza się w jego propozycje i zachęca je do własnych prób, wspólna zabawa tworzy solidny fundament pod przyszłe sukcesy w przedszkolu.

Rodzinne zabawy pełne kreatywności

Ogromną wartością wspólnych zajęć z dzieckiem jest ich różnorodność – pomysłów na zabawę, która jednocześnie uczy, naprawdę nie brakuje.

• Wielu rodziców chętnie wybiera prace plastyczne – wtedy maluch ćwiczy sprawność rąk i rozwija twórcze myślenie.
• Innym często wykorzystywanym sposobem są aktywności muzyczne – wspólne śpiewanie, rytmiczne uderzanie w kuchenne naczynia czy tworzenie domowej orkiestry. Podczas takich zabaw dziecko poznaje dźwięki i rozwija słuch.
• Dużo radości przynoszą formy ruchowe – wśród nich znajdują się spacery, taniec, a także łatwe ćwiczenia gimnastyczne. Dzięki nim dziecko spala nadmiar energii i zbliża się do wyrobienia w sobie zdrowych nawyków.
• Rodzice mogą też proponować proste eksperymenty – topnienie lodu czy mieszanie barw zachęca do samodzielnego poznawania świata.
• Ciekawą opcją są domowe spektakle – gdy maluch wciela się w postaci i improwizuje, rozwija swoje umiejętności wchodzenia w role społeczne.
• Dobrym pomysłem może być również wspólne tworzenie gier planszowych – dziecko opracowuje reguły, rysuje plansze i ćwiczy logiczne myślenie.

Wplecenie w te zabawy nauki prostego liczenia lub liter pozwala dziecku naturalnie zbliżyć się do świata edukacji. Rodzice coraz chętniej sięgają po takie formy spędzania czasu, bo przynoszą konkretne efekty – dziecko szybko robi postępy, a dorosły czerpie satysfakcję z towarzyszenia mu w rozwoju.

Rodzic jako towarzysz i przewodnik dziecka

Dorosły odgrywa ogromną rolę w codziennym odkrywaniu świata przez dziecko. Kiedy maluch dostrzega, że rodzice z zaangażowaniem uczestniczą w zabawach, zamiast jedynie organizować mu chwilowe zajęcia, zyskuje poczucie, że wspólne spędzanie czasu jest dla nich naprawdę ważne.

Pomysłów na zabawy nie brakuje – można wykorzystać różnorodne akcesoria dla dzieci, by tworzyć np. artystyczne prace, budować gry z przedmiotów domowego użytku, eksperymentować z kolorami farb, ugniatać plastelinę albo wcielać się w postacie z ulubionych bajek. Ostatnio dużą popularnością cieszą się też zdalnie sterowane zabawki, jak autka czy roboty na pilot. Opcji jest sporo, najwięcej jednak zależy od nastawienia rodzica. Jeśli dorosły uważnie obserwuje, co interesuje dziecko i podąża za jego pomysłami, każda zabawa nabiera wartości.

Gdy coś idzie nie po myśli dziecka, warto pokazać, że pomyłki są normalną częścią każdej przygody z nauką. Zamiast zniechęcać się porażką, dziecko z pomocą rodzica może szukać nowych rozwiązań i próbować dalej.

Wpływ wspólnej zabawy na rozwój społeczny dziecka

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego i analiz Eurostatu wynika jasno: dzieci, które spędzają czas na regularnych zabawach z rodzicami, łatwiej odnajdują się w relacjach z rówieśnikami i sprawniej uczą się współdziałania. Zabawa pozwala na poznawanie emocji, dzielenie się przedmiotami oraz rozwiązywanie nieporozumień w sposób pokojowy. Obserwowanie reakcji dorosłego na sukcesy i trudniejsze chwile daje dziecku cenną lekcję – uczy je wyrażać uczucia i reagować na różne sytuacje z większą dojrzałością.

Czynności takie jak wspólne rysowanie, gry planszowe czy tworzenie historii uczą komunikacji – zarówno w słowie, jak i przez gesty czy mimikę. W codziennym kontakcie z rodzicami dziecko nabywa wzorce, które przenosi do środowiska przedszkolnego. Kiedy w domu pielęgnuje się szacunek, otwartość na propozycje innych i konsekwencję w dążeniu do celu, maluch szybciej odnajduje się w grupie. Brak podobnych doświadczeń często skutkuje trudnościami w kontaktach z innymi – może pojawić się nadmierna nieśmiałość albo skłonność do agresji przy pierwszym niepowodzeniu.

Specjaliści zajmujący się psychologią dziecięcą doradzają, aby nawet w najbardziej intensywnym dniu znaleźć choć kilkanaście minut na wspólne działanie z maluchem. Taki codzienny rytuał wzmacnia relację, a dziecko ma świadomość, że w razie trudności zawsze znajdzie w rodzicu oparcie. Zabawa daje radość, ale również stanowi pole do ćwiczenia ważnych zachowań społecznych, które przydadzą się w kolejnych latach życia.

Podsumowanie

Domowe zabawy – niezależnie od tego, czy mają formę prostych ćwiczeń fizycznych, czy składają się z rozbudowanych projektów artystycznych – wywierają silny wpływ na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka. Kiedy maluch ma szansę badać otoczenie w obecności uważnego dorosłego, buduje w sobie przekonanie, że potrafi pokonywać przeszkody i próbować nowych rzeczy.

Powrót z przedszkola z opowieściami o kolegach lub wrażeniami z zajęć staje się okazją do rozmowy. Rodzic, który rozumie, jak duże znaczenie mają wspólne zabawy, zadaje pytania, dopytuje o szczegóły i pomaga dziecku wyciągać wnioski. W taki sposób maluch uczy się reagowania zarówno na sukcesy, jak i na sytuacje, w których coś poszło nie po jego myśli. Rośnie w nim ciekawość, chęć do dalszego działania i otwartość na świat.

Wcale nie trzeba tworzyć skomplikowanych planów ani dążyć do perfekcji – najważniejsze jest to, jak dziecko czuje się w czasie wspólnej zabawy. Gdy atmosfera jest życzliwa i spokojna, dziecko rozwija się w poczuciu bezpieczeństwa i wzajemnego zrozumienia. W obecnych czasach, gdy rytm życia przyspiesza, a elektronika coraz częściej dominuje w domach, to właśnie rodzinne chwile mogą stać się przestrzenią, w której bliskość i rozmowa mają pierwszeństwo. Dzięki temu dziecko zyskuje solidny grunt pod kolejne etapy rozwoju.

Źródła:

• GUS – https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/
• Eurostat – https://ec.europa.eu/eurostat/web/education-and-training
• Bank Światowy – https://www.worldbank.org/en/topic/education
• OECD – https://www.oecd.org/education/education-at-a-glance/

Artykuł powstał we współpracy z partnerem serwisu.
Autor tekstu: Małgorzata Poręba